Wyczyniec polny
Wyczyniec polny (Alopecurus myosuroides)
Wyczyniec polny to jeden z najtrudniejszych do zwalczenia chwastów trawiastych, stanowiący globalny problem w uprawach ozimych. Jego głównym zagrożeniem jest błyskawiczne uodparnianie się na kolejne grupy chemiczne herbicydów.
Charakterystyka ogólna – wyczyniec polny
- Nazwa łacińska: Alopecurus myosuroides
- Rodzina botaniczna: wiechlinowate (Poaceae)
- Forma: chwast jednoroczny, głównie ozimy, ale może wschodzić również wiosną.
Występowanie i wymagania siedliskowe wyczyńca polnego
Wyczyniec polny preferuje gleby ciężkie, gliniaste, wilgotne i żyzne, o odczynie obojętnym lub lekko kwaśnym. Jest typowym chwastem upraw intensywnych, szczególnie pszenicy ozimej i rzepaku ozimego, zwłaszcza w monokulturach i przy uproszczeniach uprawowych (siew bezpośredni).
Jak rozpoznać wyczyńca polnego?
- Siewka: delikatna, liście w pączku zwinięte. Nasada blaszki liściowej często ma fioletowe zabarwienie.
- Liście: wąskie, sinozielone. Języczek liściowy jest tępy, postrzępiony, dość wysoki (ok. 2,5 mm). Brak uszek.
- Źdźbło: tworzy gęste kępy, źdźbła są gładkie, u podstawy kolankowato zgięte. Osiąga wysokość 20–80 cm.
- Kwiatostan: bardzo charakterystyczna, cylindryczna i zwarta wiecha (tzw. kłos pozorny) o długości 4–12 cm, przypominająca mysi ogon (stąd nazwa łacińska). Jest miękka w dotyku i ma zielony lub fioletowy odcień.
- Owoc: ziarniak, łatwo osypujący się przed żniwami.
Szkodliwość wyczyńca polnego w uprawach
Szkodliwość wyczyńca polnego jest krytyczna, głównie z powodu trudności w jego zwalczaniu.
- Wysoka konkurencyjność: jest bardzo żarłoczny, konkuruje o azot, wodę i światło. Już kilkanaście roślin na m² stanowi próg szkodliwości.
- Ogromny potencjał reprodukcyjny: jedna roślina wytwarza kilkaset nasion, które kiełkują głównie jesienią, wraz z rośliną uprawną.
- Odporność na herbicydy: to największy problem. Wyczyniec polny wykształcił liczne biotypy odporne na herbicydy z grupy inhibitorów ALS (sulfonylomoczniki) oraz ACCazy ("dimy", "fopy", "deny"). Zwalczanie takich populacji jest skrajnie trudne i kosztowne.
Zwalczanie wyczyńca polnego
Walka z wyczyńcem polnym musi być oparta na przemyślanej strategii integrowanej.
- Metody agrotechniczne (kluczowe!):
- rotacja herbicydów: bezwzględna konieczność stosowania substancji czynnych z różnych grup chemicznych o różnych mechanizmach działania.
- płodozmian: urozmaicona rotacja z udziałem upraw jarych jest najskuteczniejszą metodą ograniczania populacji.
- późniejszy siew zbóż ozimych: pozwala zniszczyć mechanicznymi uprawkami pierwszą, najliczniejszą falę wschodów.
- orka: głęboka orka (z odkładnią) jest znacznie skuteczniejsza w ograniczaniu wyczyńca niż uprawa bezorkowa.
- Metody chemiczne:
- zabiegi doglebowe, stosowane bezpośrednio po siewie, a przed wschodami chwastów, stanowią fundament skutecznej ochrony.
- zabiegi nalistne należy wykonywać jak najwcześniej, jesienią, w fazie 1–3 liścia wyczyńca polnego. Im starsza roślina, tym mniejsza skuteczność.
- w przypadku podejrzenia odporności, konieczne jest stosowanie mieszanin herbicydowych o różnych mechanizmach działania.
