Miotła zbożowa
Miotła zbożowa (Apera spica-venti)
Miotła zbożowa to jeden z najgroźniejszych i najbardziej rozpowszechnionych chwastów trawiastych w uprawach rolniczych, zwłaszcza w zbożach ozimych. Jej zdolność do wytwarzania ogromnej liczby nasion i silna konkurencyjność sprawiają, że stanowi poważne zagrożenie dla wysokości i jakości plonów.
Charakterystyka ogólna miotły zbożowej
- Nazwa łacińska: Apera spica-venti
- Rodzina botaniczna: wiechlinowate (Poaceae)
- Forma: chwast jednoroczny, zimujący lub jary. Może kiełkować jesienią i wiosną, ale najgroźniejsza jest forma ozima.
Występowanie i wymagania siedliskowe miotły zbożowej
Miotła zbożowa jest typową rośliną wskaźnikową gleb ubogich w wapń, o odczynie lekko kwaśnym lub kwaśnym. Preferuje stanowiska wilgotne i gleby lżejsze, piaszczyste i piaszczysto-gliniaste, choć radzi sobie również na innych rodzajach gleb. Jej masowe występowanie świadczy o potrzebie regulacji pH gleby.
Jak rozpoznać miotłę zbożową?
- Siewka: bardzo delikatna, z wąskimi, nitkowatymi liścieniami. Pierwsze liście są żywozielone, rynienkowate, bez włosków i bez uszek.
- Liście: wąskie, zwinięte w pączku. Blaszka liściowa jest naga, a języczek liściowy jest postrzępiony i dobrze widoczny. Brak uszek (w przeciwieństwie do perzu czy życic).
- Źdźbło: delikatne, gładkie, wzniesione, tworzące gęste kępy. Osiąga wysokość od 30 do 120 cm.
- Kwiatostan: najbardziej charakterystyczna cecha miotły zbożowej – duża, rozpierzchła i bardzo delikatna wiecha, która po dojrzeniu przybiera czerwonawy lub fioletowy odcień. Poruszana przez wiatr, przypomina "miotłę", stąd polska nazwa.
- Owoc: drobny, lekki ziarniak, łatwo rozsiewany przez wiatr na duże odległości.
Szkodliwość miotły zbożowej w uprawach
Szkodliwość miotły zbożowej w uprawach jest ogromna. Jest to chwast o wysokim stopniu konkurencyjności, zwłaszcza w zbożach ozimych (pszenica, jęczmień, pszenżyto, żyto) i rzepaku.
- Niezwykła płodność: jedna roślina miotły zbożowej może wytworzyć od 2 000 do nawet 16 000 nasion, które zachowują żywotność w glebie przez kilka lat.
- Konkurencja o zasoby: silnie konkuruje z rośliną uprawną o wodę, światło i składniki pokarmowe, zwłaszcza azot.
- Obniżenie plonu: wysokie nasilenie (kilkaset sztuk na m²) może prowadzić do strat plonu rzędu kilkudziesięciu procent.
- Narastająca odporność: coraz częściej obserwuje się biotypy odporne na popularne substancje czynne z grupy inhibitorów ALS i ACCazy.
Zwalczanie miotły zbożowej
- Metody agrotechniczne:
- wapnowanie: regularne stosowanie wapna w celu podniesienia pH gleby znacząco ogranicza jej występowanie.
- płodozmian: wprowadzanie do rotacji roślin jarych i okopowych przerywa cykl rozwojowy miotły.
- staranna uprawa: wykonywanie podorywki i orki siewnej w odpowiednich warunkach ogranicza wschody. Opóźnienie siewu zbóż ozimych pozwala na zniszczenie pierwszej fali siewek przed siewem rośliny uprawnej.
- Metody chemiczne:
- zwalczanie chemiczne jest podstawą w integrowanej ochronie. Kluczowe jest stosowanie herbicydów o różnych mechanizmach działania w celu zapobiegania selekcji biotypów odpornych.
- najwyższą skuteczność uzyskuje się, wykonując zabieg jesienią, gdy chwast jest w fazie od 1 liścia do początku krzewienia.
- wiosenne zwalczanie jest trudniejsze, gdyż chwast jest bardziej rozwinięty i mniej wrażliwy na herbicydy.
