Szara pleśń to choroba występująca na wielu gatunkach roślin uprawnych, powodowana przed grzyb Botrytis cinerea. Najczęściej występuje na uprawnych o dużym znaczeniu gospodarczym:
Najbardziej charakterystyczne objawy choroby, jaką jest szara pleśń, jest szary, pylący nalot widoczny na wszystkich porażonych częściach roślin, w tym na szyjkach korzeniowych, liściach, łodygach, kwiatach oraz owocach. Na siewkach choroba powoduje brunatnienie łodyg, a na pędach tworzy eliptyczne, wodniste zmiany, prowadzące do zamierania porażonych tkanek. Tkanki te szybko pokrywają się charakterystycznym nalotem. Na liściach szara pleśń rozwija się najczęściej w miejscach uszkodzeń, podobnie w przypadku owoców.
Rozpoznanie szarej pleśni jest stosunkowo łatwe dzięki jej charakterystycznym objawom. Na pąkach kwiatowych, liściach i owocach widoczne są brunatne nieregularne plamy. Najbardziej charakterystycznym symptomem jest szybko pokrywający plamy szary, pylący nalot. Na powierzchni zamierających tkanek mogą tworzyć się sklerocja — formy przetrwalnikowe choroby.
Szara pleśń najlepiej rozwija się w uprawach pod osłonami, jednak nie wyklucza to porażenia upraw polowych. Może rozwinąć się niezależnie od fazy rozwojowej rośliny, choć najczęściej infekuje w okresie okołokwitnienia, a nawet podczas przechowywania.
Rozwojowi szarej pleśni sprzyja duża wilgotność powietrza i umiarkowana temperatura w przedziale 15-20°C. Zbyt duże zagęszczenie roślin również zwiększa ryzyko jej wystąpienia.
Szara pleśń to jedna z najgroźniejszych chorób grzybowych, która może prowadzić do ogromnych strat w plonach. Choroba nie tylko zmniejsza ilość plonu, ale również obniża jego jakość, co przekłada się na wartość handlową produktów. Ponadto formy przetrwalnikowe szarej pleśni, pozostawione w resztkach pożniwnych, mogą być przyczyną infekcji w następnym sezonie. Z tego względu, szybka identyfikacja i odpowiednie działania są kluczowe dla ochrony plantacji przed szkodliwym wpływem tej choroby.
Aby zapobiec rozwojowi szarej pleśni, najważniejsze jest dokładne usuwanie resztek porażonych roślin, które mogą być źródłem infekcji, a także dbanie o odpowiedni przepływ powietrza poprzez zachowanie odpowiedniej gęstości siewu bądź wietrzenie upraw pod osłonami. Nie można również zapominać o stosowaniu kwalifikowanego materiału siewnego, eliminacji szkodników, które osłabiają rośliny oraz o zrównoważonym nawożeniu.
W zwalczaniu szarej pleśni skuteczne są odpowiednio dobrane fungicydy. Ważne jednak, by nie zapominać o środkach zapobiegawczych.
Preparaty do zwalczania szarej pleśni zawierają substancje z różnych grup chemicznych. Największą część stanowią jednak triazole. Należy pamiętać, że skuteczność zabiegu zależy od odpowiedniego dopasowania fungicydu do warunków i rodzaju choroby oraz fazy fenologicznej uprawy.
Szara pleśń może pojawić się w różnorodnych roślinach uprawnych, w tym roślinach ozdobnych, warzywnych, sadowniczych oraz rolniczych. Szczególnie narażone są uprawy pomidorów, ogórków, malin, truskawek czy jabłoni. Najczęściej pojawia się w uprawach pod osłonami. Wśród upraw rolniczych najczęściej można ją spotkać na rzepaku, grochu czy słoneczniku.
Przyczyną rozwoju szarej pleśni jest zazwyczaj nieprawidłowa agrotechnika tj. pozostawione martwe części porażonych roślin, nadmierne nawożenie azotem, zbyt duże zagęszczenie łanu czy też stosowanie niekwalifikowanego materiału siewnego. Nie bez znaczenia jest również płodozmian i zbyt częste występowanie po sobie tej samej grupy roślin czy upraw szczególnie wrażliwych na Botrytis cinerea.
Rozwój szarej pleśni może doprowadzić do bardzo wysokich strat w plonie. Oprócz obniżenia wysokości plonu, dochodzi również do strat jakościowych. Co więcej sklerocja grzyba przez długi czas mogą utrzymywać się w glebie, powodując kolejne infekcje w następnych sezonach wegetacyjnych.
