Wiosenna lustracja pól rzepaku to podstawa!

18 marca 2025 roku przeprowadziliśmy szczegółową lustrację pól rzepaku w okolicy Chełmna (woj. kujawsko-pomorskie), uprawianego na glebie klasy II w technologii rekomendowanej przez firmę Chemirol.

Stan plantacji po zimie

Rzepak na analizowanym polu został wysiany 16 sierpnia 2024 roku w technologii pasowej  strip-till, co zapewniło optymalne warunki dla rozwoju systemu korzeniowego. Jesienna agrotechnika objęła zastosowanie bakterii BaktoKompleks po żniwach na rozkład resztek pożniwnych z przedplonu (pszenica ozima) , a następnie bakterii azotowych w postaci BlueN® i fosforowych, czyli Bakto ProFOS, co wsparło mineralizację resztek pożniwnych i dostępność składników pokarmowych.

Nawożenie obornikiem w formie pomiotu kurzego 5 ton/ha, saletrzakiem (100 kg/ha) oraz rzędowo podczas siewu na głębokość 25 cm  NPK 8-20-30 (200 kg/ha) stworzyło solidną bazę startową. Dodatkowo, pod koniec jesieni zastosowano 100 kg/ha nawozu. Wiosną podano: 150 kg/ha KornKali, 150 kg/ha kizerytu, 350 kg/ha saletrosanu oraz 200 kg/ha saletry 32%. Pierwszy zabieg wiosenny to ochrona  przed szkodnikami, takimi jak chowacze wykorzystano preparaty Los Ovados i Delmetros, a dla poprawy zdrowotności i kondycji roślin – CuPROTE w połączeniu z siarczanem magnezu i mikroelementami dostępnymi w ofercie Chemirol.

Obecna obsada roślin wynosi średnio 22 rośliny na m², co przy odpowiednim prowadzeniu plantacji pozwala na kompensację plonu poprzez większą liczbę łuszczyn na roślinie oraz wyższą masę tysiąca nasion (MTN). Rośliny wykazują silny rozwój systemu korzeniowego, co jest efektem zarówno głębokiego ukorzenienia charakterystycznego dla rzepaku, jak i optymalnego nawożenia w całym profilu glebowym (0-90 cm). Rzepak prezentuje się bardzo dobrze – ma długi system korzeniowy sięgający w głąb profilu glebowego co pozwala mu na niezakłócony dostęp do składników pokarmowych w okresie wiosennej wegetacji  dobrze rozwinięta rozeta z duża ilością liści, czyli przyszłych pędów bocznych, co wskazuje na wysoki potencjał plonowania, szacowany nawet na 8 t/ha w idealnych warunkach.

 Wiosenna lustracja – jak ją przeprowadzić?

1. Ocena obsady roślin: Lustrację rozpoczynamy od pomiaru liczby roślin na metrze kwadratowym. W uprawie pasowej (strip-till) w szerokim rozstawie rzędów od 20 do 50 cm wygodnie jest użyć miary kilku metrowej. Wzór na długość odcinka pomiarowego to 1 metr kwadratowy podzielony przez rozstaw rzędów.

Np. Przy rozstawie rzędów 45 cm:
1 : 0,45 = 2,22 m, czyli długość odcinka pomiarowego dla rozstawu rzędów wynosi 2,22 metra bieżącego rzędu roślin rzepaku.

W technologii siewu rzepaku w wąskich rzędach od 12 do 19 cm wygodniej będzie wykonać pomiar tak zwaną ramką kontrolną lub wyznaczyć kwadrat o wielkości metr na metr (1m²) . Pomiar powtarzamy kilkukrotnie w losowo wybranych miejscach, aby wyliczyć średnią liczbę roślin z kilku, a nawet kilkunastu pomiarów. Obsada powinna być w miarę równomierna na polu bez większych ubytków. Minimalna obsada zdrowych roślin, dobrze rozwiniętych z jesieni (10-14 liści) to minimum 15 roślin na metrze kwadratowym, aby rokowała jeszcze wysoki, ekonomiczny plon w optymalnych warunkach pogodowych. Liczymy tylko dobrze rozwinięte rośliny, pomijając słabe, małe okazy od 3 do 5 liśćmi, które nie przyczynią się do plonu.

2. Stan kondycji roślin: Podkopujemy kilka roślin, aby ocenić system korzeniowy (głębokość, rozgałęzienia) i szyjkę korzeniową (grubość minimum 0,8-1 cm, zapasy substancji odżywczych). Sprawdzamy elongację pędu głównego i odbudowę rozety liściowej. Krojąc korzeń możemy ocenić stan odżywienia borem – brak boru w korzeniach roślin objawia się pustymi przestrzeniami w środku korzeni .

3. Kondycja odmian: W przypadku wysiewu kilku odmian rzepaku ozimego, powinniśmy ocenić kondycję każdej z nich. Na naszym polu weryfikowaliśmy przezimowanie odmian dostępnych z oferty Chemirol, m.in. LG Aviron (wczesny start, gruba szyjka korzeniowa), LID Amoroso (szybkie wydłużanie pędu), Dominator (nisko osadzona rozeta), Salute (dobra adaptacja  na słabsze gleby) oraz Janosh (szybka regeneracja po uszkodzeniach śmietką ). Każda z nich wykazuje specyficzne cechy, które należy uwzględnić przy dalszych zabiegach.

Czynniki ograniczające plon

Wiosenna lustracja pozwala zidentyfikować czynniki, które mogą zredukować plon zakodowany jesienią w obsadzie, liczbie pędów bocznych i zawiązkach kwiatowych. Kluczowe zagrożenia to:

1. Czynniki atmosferyczne – mróz, gwałtowne wahania temperatur na przedwiośniu, po ruszeniu wegetacji czy intensywne opady na zwięzłych glebach mogą prowadzić do wypadnięcia roślin. Tereny zalewowe i wysoki poziom wód gruntowych dodatkowo zwiększają ryzyko.
2. Szkodniki i choroby – nornice, myszy szczególnie w uprawach bezorkowych i śmietka kapuściana osłabiają system korzeniowy, co może być szczególnie problematyczne na polach o słabszej kondycji roślin. Obecne naloty chowacza czterozębnego wymagają szybkiej reakcji – rekomendujemy zastosowanie insektycydów z oferty Chemirol, np. Los Ovados + Delmetros.
3. Nawożenie – spóźnione nawożenie azotowe, brak opadów lub niewłaściwa forma nawozu (np. mocznik przy suszy) ograniczają dostępność składników w głębszych warstwach gleby. Na analizowanym polu jesienne zastosowanie BlueN® wsparło rośliny, a wiosenne podanie tego produktu w drugiej dawce (maksymalnie miesiąc przed kwitnieniem) zapewni efektywne wykorzystanie azotu.
4. Niedobory składników – brak siarki, magnezu czy mikroelementów (bor, mangan) w monecie odbudowy rozety liściowej, tworzenia pędów bocznych i wydłużania pędu głównego obniża plon. Preparaty dolistne, takie jak CuPROTE, wsparte siarczanem magnezu, są tu kluczowe.

 Jak obliczyć potencjalny plon rzepaku?

Aby oszacować potencjalny plon, należy uwzględnić trzy główne parametry: obsadę roślin, liczbę łuszczyn na roślinie oraz masę tysiąca nasion (MTN). Poniżej przedstawiamy prostą instrukcję:

1. Określ obsadę roślin – zmierz liczbę roślin na 1 m² w kilku reprezentatywnych miejscach pola (np. za pomocą miarki kontrolnej). Na naszym polu wynosi ona 22 rośliny/m².
2. Oszacuj średnią liczbę łuszczyn na roślinie – policz łuszczyny na 10-15 losowo wybranych roślinach i oblicz średnią. Przyjmując, że na polu zostanie zastosowana do końca wegetacji pełna technologia od Chemirolu, możemy szacować około 300 łuszczyn na roślinę.
3. Zmierz MTN – po zbiorze określ masę tysiąca nasion (w gramach). Dla przykładu przyjmujemy 5 g, co jest realne przy dobrym prowadzeniu uprawy.
4. Oblicz plon – zastosuj wzór:

Podstawiając nasze wartości:

Po przeliczeniu na hektar i uwzględnieniu strat (ok. 5-10%), szacunkowy plon wynosi ok. 5,6 t/ha. Wynik ten potwierdza, że nawet przy niższej obsadzie roślin możliwe jest uzyskanie wysokiego plonu dzięki zdolności rzepaku do kompensacji poprzez rozwój bocznych rozgałęzień i zwiększenie liczby łuszczyn na roślinę.

Rekomendacje na wiosnę 2025

Aby zrealizować potencjał plonowania:

• Nawożenie – podaj drugą dawkę azotu jak najszybciej jeśli jeszcze tego nie zrobiłeś (np. saletrę z oferty Chemirol)
• Ochrona – monitoruj presję chowaczy i słodyszka rzepakowego oraz innych wiosennych szkodników rzepaku ozimego, w razie potrzeby stosując Los Ovados lub Delmetros.
• Regulacja pokroju – w razie nadmiernej dominacji pędu głównego rozważ regulację fungicydami z funkcją skracania.

Podsumowanie

Wiosenna lustracja rzepaku w dniu 18 marca 2025 roku potwierdza wysoki potencjał plonowania na poziomie 5,6 t/ha, możliwy dzięki technologii Chemirol i odmianom rzepaku ozimego z portfolio Chemirol. Kluczem do sukcesu będzie szybka reakcja na zagrożenia pogodowe, szkodniki i niedobory składników. Precyzyjne oszacowanie plonu i dostosowanie zabiegów pozwolą maksymalnie wykorzystać możliwości tej uprawy. Zachęcamy do współpracy z Doradcami Klienta Chemirol, którzy pomogą w ocenie lustrowanych pól i wskażą indywidualne potrzeby Twojej plantacji!

FAQ

1.Dlaczego wiosenna lustracja pól rzepaku jest kluczowa dla maksymalizacji plonu?

Wiosenna lustracja umożliwia ocenę stanu plantacji po zimie, identyfikację potencjalnych zagrożeń (takich jak szkodniki, choroby czy uszkodzenia mrozowe) oraz zaplanowanie niezbędnych zabiegów agrotechnicznych (nawożenie, ochrona roślin) w celu optymalizacji plonowania. Pozwala to na wczesne reagowanie na problemy i wykorzystanie potencjału roślin.

2.Jakie kluczowe elementy obejmuje prawidłowo przeprowadzona wiosenna lustracja rzepaku?

Prawidłowa lustracja obejmuje cztery główne aspekty: ocenę obsady roślin (liczbę zdrowych roślin na metr kwadratowy), ocenę kondycji roślin (stan systemu korzeniowego, szyjki korzeniowej, elongację pędu głównego), identyfikację potencjalnych zagrożeń (szkodniki, choroby, uszkodzenia przez warunki atmosferyczne) oraz ocenę kondycji poszczególnych odmian rzepaku uprawianych na polu.

3.Na co należy zwrócić szczególną uwagę podczas oceny kondycji roślin rzepaku wiosną?

Podczas oceny kondycji roślin należy skontrolować głębokość i rozgałęzienie systemu korzeniowego, grubość szyjki korzeniowej i nagromadzone w niej substancje odżywcze. Ważna jest także ocena elongacji pędu głównego, która w fazach BBCH 30-58 determinuje liczbę zawiązanych łuszczyn.

4.Jakie czynniki mogą ograniczać plon rzepaku wiosną i jak można im przeciwdziałać?

Do kluczowych czynników ograniczających plon wiosną należą: niekorzystne warunki pogodowe (wahania temperatur, susza), nieprawidłowe nawożenie (spóźnione lub niewłaściwe dawki i formy azotu), presja szkodników (np. chowacze, słodyszek ) i choroby (np. sucha zgnilizna kapustnych, zgnilizna Twardzikowa czy czerń krzyżowych ) oraz niedobory mikro- i makroelementów (siarka, magnez, bor, mangan). Przeciwdziałać im można poprzez monitoring pogody i dostosowanie zabiegów, terminowe i zbilansowane nawożenie (w tym dolistne), skuteczną ochronę insektycydową i fungicydową oraz uzupełnianie niedoborów składników odżywczych za pomocą odpowiednich preparatów.

5.Jak można oszacować potencjalny plon rzepaku na podstawie wiosennej lustracji?

Potencjalny plon rzepaku można oszacować, biorąc pod uwagę trzy główne parametry: obsadę roślin na metr kwadratowy, przewidywaną liczbę łuszczyn na jednej roślinie oraz masę tysiąca nasion (MTN). Plon w tonach na hektar oblicza się według wzoru: (obsada roślin/m² × liczba łuszczyn/roślinę × MTN (g)) / 10000.

6.Jakie konkretne rekomendacje agrotechniczne na wiosnę 2025 wynikają z przeprowadzonej lustracji?

Rekomendacje obejmują regularne monitorowanie presji chowaczy i ewentualne ponowne zastosowanie insektycydu Los Ovados, wczesne podanie drugiej dawki azotu (np. saletry 32%) z dodatkiem BlueN® dla ciągłości odżywiania, uzupełnienie mikroelementów preparatem CuPROTE w fazach BBCH 30-58 oraz bieżącą lustrację i dostosowywanie zabiegów do aktualnych warunków pogodowych.

7.Jaką rolę odgrywa technologia firmy Chemirol w kontekście osiągnięcia wysokich plonów rzepaku?

Technologia Chemirol, obejmująca kompleksową strategię nawożenia (jesiennego i wiosennego, w tym nawozy organiczne i mineralne, a także biopreparaty jak BaktoKompleks i BlueN®) oraz ochrony roślin (insektycydy Los Ovados i Delmetros, preparaty dolistne jak CuPROTE), stanowi fundament dla wykorzystania potencjału plonotwórczego rzepaku. Wsparta precyzyjną wiosenną lustracją i szybkim reagowaniem na zmieniające się warunki, zwiększa szanse na osiągnięcie wysokich plonów, nawet przy niższej obsadzie roślin.

Bardzo istotnym jest zastosowanie regulatorów wzrostu, np. Mepik 300 SL, który odgrywa kluczową rolę w jesiennym i wiosennym zarządzaniu pokrojem rzepaku ozimego. Mepik 300 SL obniża stożek wzrostu, ograniczając nadmierny wzrost elongacyjny szyjki korzeniowej. Dzięki temu rośliny lepiej znoszą zimą niskie temperatury, a wiosną szybciej wznawiają wegetację. W efekcie różnice w plonowaniu między plantacjami regulowanymi a kontrolnymi mogą sięgać nawet 50-60%.

Nie zapominajmy też o fungicydach. Choroby grzybowe, to jedno z głównych zagrożeń w zmieniającym się klimacie. Zalecane jest stosowanie produktu KIER 450 SC, fungicydu o działaniu układowym, zawierającym trzy substancje aktywne, które zapewniają szerokie spektrum ochrony przed chorobami grzybowymi:

• Azoksystrobina (strobiluryna) działa zapobiegawczo, hamując rozwój patogenów, takich jak czerń krzyżowych czy zgnilizna twardzikowa, a dodatkowo poprawia efektywność fotosyntezy i „efekt zieloności”, co wspiera kondycję roślin.
• Difenokonazol i tebukonazol (triazole) zwalczają interwencyjnie i wyniszczająco suchą zgniliznę kapustnych, szarą pleśń oraz inne choroby. Difenokonazol jest szczególnie skuteczny przeciwko obu sprawcom suchej zgnilizny.

Triazole w składzie (tebukonazol i difenokonazol) mają dodatkowe działanie regulujące, ograniczając dominację pędu głównego i stymulując rozwój pędów bocznych.

W kontekście ochrony przed chorobami grzybowymi, nieodłącznym elementem technologii Chemirol na wiosnę jest Gavial 375 SC. Zawarta w nim azoksystrobina działa zapobiegawczo, chroniąc przed zgnilizną twardzikową, czernią krzyżowych i werticiliozą. Wspiera także fizjologię roślin, poprawiając pobieranie wody i składników pokarmowych w okresach stresu, np. suszy. Z kolei protiokonazol działa interwencyjnie i wyniszczająco, oferując wysoką skuteczność przeciwko patogenom groźnym w okresie kwitnienia. Jego wysokie stężenie (175 g/l) zapewnia długotrwały efekt ochronny. Zalecany w dawce 1 l/ha od fazy zielonego pąka do pełni kwitnienia (BBCH 59-65). Chroni kwiaty i łuszczyny, minimalizując straty spowodowane chorobami w kluczowym momencie rozwoju plonu. Gavial 375 SC jest idealnym rozwiązaniem na wiosenną ochronę w okresie kwitnienia, kiedy presja zgnilizny twardzikowej i innych chorób jest największa. Wspiera stabilność plonu w końcowych fazach wegetacji.