Uprawa zbóż ozimych niesie ze sobą wiele korzyści. Rośliny, które wschodzą jesienią, mają więcej czasu na rozwój w trakcie sezonu wegetacyjnego. Dzięki temu możemy w pełni wykorzystać potencjał gleby, a w efekcie łany są bardziej odporne na wiosenne susze i dają wyższe plony. Ponadto, szybki rozwój jesienny zbóż ozimych pozwala na lepsze wykorzystanie składników pokarmowych.
Do najpopularniejszych odmian zbóż ozimych należą:
Zawsze warto wybierać nasiona zbóż kwalifikowanych. Dają one gwarancję czystości odmianowej, wysokiej siły kiełkowania i braku zanieczyszczeń, co jest podstawą zdrowej i produktywnej uprawy.
W przypadku gleb o niższej klasie bonitacyjnej najlepiej sprawdzą się odmiany zbóż ozimych o mniejszych wymaganiach. Liderem w tej kategorii jest żyto ozime, które jest niezwykle tolerancyjne na słabe, piaszczyste gleby. Dobrym wyborem będzie również pszenżyto ozime, które, dzięki swojej genetyce, doskonale adaptuje się do różnych warunków glebowych i jest odporne na stresowe czynniki środowiska.
Przygotowanie gleby pod siew zbóż ozimych ma fundamentalne znaczenie. Orka pod zboża ozime powinna być wykonana odpowiednio wcześnie, aby gleba miała czas na osiadanie. W zależności od przedplonu, termin orki może być różny. Po wczesnych przedplonach (rzepak, rośliny bobowate), można zastosować uprawę bezorkową lub orkę siewną, natomiast po kukurydzy czy burakach orka siewna może być problematyczna pod wzgldęm wydłużania się terminu wysiewu. Jest to zależne od możliwości i dostępności maszyn uprawowych w gospodarstwie.
Optymalne terminy siewu zbóż ozimych są decydujące dla prawidłowego rozwoju roślin. Zbyt wczesny siew może prowadzić do nadmiernego rozwoju roślin przed zimą i zwiększonej podatności na choroby, a zbyt późny uniemożliwia odpowiednie ukorzenienie i rozkrzewienie się. W Polsce przyjęto następujące terminy:
Terminy te mogą różnić się w zależności od regionu – na wschodzie kraju siewy wykonuje się wcześniej, na zachodzie później.
Prawidłowa głębokość siewu zbóż ozimych jest niezwykle istotna. Optymalna głębokość to 2–4 cm. Zbyt płytki siew sprawia, że ziarno jest narażone na brak dostępu do wody i przemarznięcie węzła krzewienia zimą, natomiast zbyt głęboki utrudnia wschody i może prowadzić do gorszego krzewienia się roślin. Na glebach lżejszych i przesuszonych można zwiększyć głębokość do 4–5 cm.
Norma wysiewu zboża ozimego zależy od:
Na lepszych glebach i w optymalnym terminie można wysiewać mniej ziarna. Zaleca się precyzyjne ustalanie normy na podstawie masy tysiąca nasion (MTN) i zdolności kiełkowania, aby osiągnąć optymalną obsadę roślin.
Prawidłowe nawożenie zbóż ozimych to jeden z najważniejszych czynników wpływających na wysokość i jakość plonu.
Jesienne nawożenie ma na celu przygotowanie roślin do zimy. Istotne jest dostarczenie fosforu i potasu, które odpowiadają za rozwój systemu korzeniowego i odporność na niskie temperatury. Nawozy te należy zastosować przedsiewnie, aby składniki odżywcze były dostępne dla młodych roślin od samego początku.
Wiosenne nawożenie zbóż ozimych skupia się na dostarczeniu azotu. Pierwsza dawka azotu (tzw. dawka na krzewienie w przypadku pszenicy ozimej) stymuluje rośliny do intensywnego wzrostu i krzewienia, a kolejna, podana w fazie strzelania w źdźbło, odpowiada za rozwój źdźbła i liści.
Chwasty stanowią poważne zagrożenie dla upraw zbóż ozimych, konkurując z nimi o wodę, światło i składniki pokarmowe. Ich występowanie jest ściśle związane z warunkami glebowymi, historią pola i stosowanym płodozmianem. Do najczęściej spotykanych chwastów jednoliściennych należą:
Z kolei wśród chwastów dwuliściennych dominują:
Warto pamiętać, że gatunki chwastów mogą zmieniać się pod wpływem stosowanych substancji czynnych, co prowadzi do uodparniania się niektórych z nich, dlatego ważny jest dobór odpowiednich herbicydów i monitoring pól.
Skuteczne odchwaszczanie zbóż ozimych jest kluczowe dla uzyskania wysokich plonów. Konkurencja chwastów, szczególnie w początkowej fazie wzrostu, może znacząco osłabić rośliny. Właściwa strategia ochrony powinna obejmować zarówno zabiegi jesienne, jak i wiosenne.
Odchwaszczanie zbóż ozimych jesienią jest bardzo ważnym elementem strategii ochrony. Zabieg ten pozwala na wczesne wyeliminowanie chwastów wschodzących po siewie. Dzięki temu młode rośliny zbóż nie konkurują o wodę, światło i składniki odżywcze, co przekłada się na lepsze krzewienie i lepsze przygotowanie do zimowania. Wczesne odchwaszczanie zbóż ozimych jesienią jest szczególnie efektywne w przypadku chwastów jednoliściennych, takich jak miotła zbożowa oraz wielu chwastów dwuliściennych.
Odchwaszczanie zbóż ozimych wiosną to zabieg uzupełniający. Jest on niezbędny, jeśli chwasty pojawią się ponownie po zimie, lub gdy jesienny zabieg nie był w pełni skuteczny. Wiosenne odchwaszczanie zbóż ozimych jest szczególnie ważne w przypadku chwastów, które zimują w postaci nasion lub rozet, takich jak na przykład przytulia czepna czy chaber bławatek. Zabieg ten powinno się przeprowadzić, gdy tylko warunki pogodowe na to pozwolą, najczęściej wczesną wiosną, w fazie krzewienia zbóż, zanim chwasty zdążą się rozwinąć.
Regularne monitorowanie pól i wczesne zastosowanie insektycydów są decydujące w walce ze szkodnikami. Największe zagrożenie stanowią:
Choroby zbóż ozimych mogą znacząco wpłynąć na wielkość oraz jakość plonu. Decydujące w zapobieganiu jest:
W przypadku stwierdzenia objawów chorobowych, niezbędne jest szybkie zastosowanie odpowiednich fungicydów na zboża ozime, aby powstrzymać rozwój patogenów. Do najgroźniejszych chorób, które mogą zaatakować zboża ozime, należą:
Skracanie zbóż ozimych to zabieg, który ma na celu wzmocnienie źdźbła i zapobieganie wyleganiu roślin, szczególnie na żyznych glebach i przy intensywnym nawożeniu. Zabieg ten przeprowadza się w fazie krzewienia i strzelania w źdźbło, stosując specjalne regulatory wzrostu.
Zabiegi fungicydowe T1, T2, T3 to filary intensywnej technologii uprawy zbóż ozimych. Ich celem jest kompleksowa ochrona roślin w najważniejszych fazach rozwojowych, co bezpośrednio przekłada się na wysokość i jakość plonu. Każdy z tych zabiegów ma inne zadania, a ich terminowe i precyzyjne wykonanie jest niezbędne.
Zabieg T1 wykonuje się zazwyczaj w fazie krzewienia (BBCH 25–29), kiedy rośliny intensywnie się rozwijają. Ma on na celu ochronę podstawy źdźbła i pierwszych, dolnych liści przed chorobami, takimi jak mączniak prawdziwy zbóż i traw, łamliwość źdźbła zbóż czy też septorioza plew. Jest to swego rodzaju fundament pod dalszą ochronę, który pozwala roślinom na zdrowy start w sezonie wegetacyjnym.
Zabieg T2 to najważniejszy z całej serii. Przeprowadza się go w fazie liścia flagowego (BBCH 37–39). Jego głównym zadaniem jest ochrona górnych liści, a w szczególności liścia flagowego i podflagowego, które odpowiadają za około 70% procesu fotosyntezy. W tym zabiegu zwalczane są takie choroby jak rdze, septorioza paskowana liści czy mączniak.
Ostatni, ale równie ważny zabieg T3, wykonuje się w fazie kłoszenia lub kwitnienia (BBCH 59–65). Jest to zabieg mający na celu ochronę kłosa przed chorobami grzybowymi, przede wszystkim przed fuzariozą kłosów. Fuzarioza nie tylko obniża plon, ale również może prowadzić do skażenia ziarna mikotoksynami, co dyskwalifikuje je z obrotu handlowego. Prawidłowo wykonany zabieg T3 jest gwarancją zdrowego i bezpiecznego ziarna.
Zbiór zbóż ozimych następuje zazwyczaj od połowy lipca do początku sierpnia, w zależności od gatunku i warunków pogodowych. Jęczmień ozimy zbiera się najwcześniej, a pszenica ozima najpóźniej.
Ceny zbóż ozimych są zmienne i zależą od wielu czynników, w tym od plonów w danym sezonie, popytu na rynku krajowym i światowym, a także od sytuacji geopolitycznej. Aby dowiedzieć się o aktualnej cenie nasion zbóż ozimych, zachęcamy do kontaktu z przedstawicielem handlowym Chemirolu.
W celu zakupu nasiona zbóż ozimych zachęcamy do kontaktu z doradcą klienta Chemirola, który przedstawi szczegóły aktualnej oferty i możliwości zakupu sprawdzonych odmian zbóż.
